thyssenkrupp’un Deneme Kulesi Geleceğin Asansör Teknolojisini Keşfediyor
Dünyada her gün Manhattan büyüklüğünde yeni bir kentsel gelişim yeri inşa ediliyor. Bu ani büyüme, genişleyen şehirlerin önüne ciddi lojistik engeller çıkarıyor. Dikey büyümenin getirdiği kaçınılmaz sorunları anlamak ve çözmek amacıyla Alman çok uluslu şirket thyssenkrupp, Stuttgart yakınlarındaki Rottweil’da bir Deneme Kulesi inşa etti. 246 metre yüksekliğindeki bu yapı, Almanya’nın en yüksek kamu gözlem platformuna ve 12 şafta ev sahipliği yapıyor. Bu şaftlar sayesinde mühendisler, geleceğin gökdelenlerine yönelik yeni geliştirilen yüksek hızlı asansör teknolojilerini araştırabilecek ve bu teknolojileri deneyebilecekler.
thyssenkrupp, hem dikey hem de yatay yönlü hareket edebilen asansörleri test ediyor. Kulenin yöneticisi Beate Höhnle şöyle diyor: “Gelecekte şehirler daha büyük, binalarsa daha karmaşık olacak. Bu da gelecekte, daha fazla insanı taşımak zorunda kalacağımız anlamına geliyor. Tam da bu tür durumlar için MULTI asansörü geliştirdik.”
Türünün tek tasarımı olan MULTI, üç şaftta hareket ediyor. Elektromıknatıslarla çalışan bu kablosuz asansör, bir eşanjör kullanarak yön değiştirebiliyor. Bu teknoloji, birden fazla asansörün aynı şaft üzerinde çalışabilmesine olanak tanıyor ve maksimum yolcu bekleme süresini yalnızca 30 saniyeye indiriyor. Kulenin sürdürülebilir yönetimi vurgusuna uygun olacak şekilde, asansörün frenleme enerjisi geri dönüştürülüyor ve binadaki odaları ısıtmak için kullanılıyor.
Aşırı Uçları Denemek için Bir Zar
Devasa bir matkap ucu gibi görünen kule, Kara Orman’ın yemyeşil arazisinden kıvrılarak gökyüzüne doğru yükseliyor. Bina cephesinin tasarımındaysa, dijital inşaat yöntemlerinin mümkün kıldığı ileri bir teknoloji yatıyor.
thyssenkrupp Deneme Kulesi, şu ana kadar harici zarla inşa edilen en büyük bina. Projenin mimarları Dr. Werner Sobek ve Helmut Jahn, “silindir şeklindeki kuleye şeffaf bir elbise giydirmek istemişler” ve kulenin gövdesini fiberglas bir kumaşla kaplamışlar.
Uzaktan bakıldığında bu zar, kapalı bir betonarme duvarı andırıyor. Ancak aslında bu cephe, yükseklere tırmandıkça daha da şeffaf görünen bir tekstil ağından oluşuyor. Mühendislik ve mimarlık şirketi Werner Sobek’ten Maximilian Karcher, “Farklı ağ genişlikleri kullanarak, görünümü genişletmek istedik,” diyor.
Bu kumaş, beton kabuğu güneş radyasyonu ve aşınma gibi ısıl gerilimlerden de koruyor. Kumaşın sarmal yapısı, rüzgar girdabının tetiklediği titreşimleri dengelediği için, kule çökmüyor. Kulenin içerisinde bulunan bir titreşim damperi, kasırga simülasyonu gibi testlerin yapılması için, titreşimleri dengeleyebiliyor veya bu tür titreşimler yaratabiliyor. Bu özellik, Dubai’deki ünlü Burç Halife‘nin çöl fırtınalarını savuşturduğu gibi, kulenin salınmasına olanak tanıyor.
Tüm Senaryolardan Sağlam Çıkıyor
Yapının bu tür çevresel aşırılıklara direnebilmesini sağlamak için, kule duvarlarında ve tavanında yaklaşık olarak 2.700 metrik ton çelik kullanılmış. Alman şirket Züblin’in üstlendiği kabuğun inşasında planlama koordinatörü olarak görev alan Dr. Jan Niklas Franzius, “Yapının içi o kadar karmaşık ki dijital bir model kullanarak, yaşanabilecek çarpışmaları önceden test etmek zorunda kaldık,” diyor.
Yapının tamamı, Autodesk Revit üzerinde bir BIM modeli halinde dijital olarak mevcut. Autodesk Revit, çarpışmaları tespit edebilmek için Autodesk Navisworks‘ün kullanılmasına olanak tanımış. Yapının inşaat süreci de dijitalleştirilmiş: Betonarme merdiven gibi yapı unsurlarına kare kodlar verilmiş; böylece, inşa sürecinde yer alan kişiler, malzemeleri sürekli olarak takip edebilmiş ve şantiyede ters giden bir şey olduğunda, durumdan hemen haberdar olmuş.
Kule, kayar kalıp, olarak bilinen dikey bir inşaat yöntemi kullanılarak inşa edilmiş: Aşağıdan çekilmiş ve sonra yukarıya doğru “kaydırılmış”, haftanın yedi günü 24 saatlik çalışmayla, üç vardiyada tek bir kesintisiz parça olarak betonla kaplanmış. Franzius, “Kayar inşa yöntemini kullanırken tek bir mola dahi veremezsiniz, yoksa beton kurur,” diyor.
Güvenlik sebeplerinden dolayı, kayar kalıp sürecinde kullanılan kaydırmalı yapı iskeleti sisteminin altında kimsenin çalışmasına izin verilmemiş. Bu da demek oluyor ki kule ayağındaki giriş alanı, inşaatın en sonunda inşa edilmiş. “Kulenin sağlam olduğundan emin olmak için ilk olarak pencere gibi açıklıkları betonla doldurmamız gerekiyordu,” diyor Franzius.
Kulenin duvarları tamamlandıktan sonra tavanlar, vinç yardımıyla yukarıdan yerleştirilmiş. Bir dizi baş döndürücü zorluğa rağmen kule, BIM’in mümkün kıldığı süreç sayesinde, rekor bir süreyle iki yılda inşa edilmiş. Yapının açılış töreni, 2017 sonbaharında gerçekleşmiş. Zaman tasarrufu ve kaynakların planlı kullanımı, dijital inşaatın projeye sağladığı iki avantaj olmuş. Bunun yanında, yapının gökyüzüne uzanan tasarımı, sürdürülebilirlik inşaat alanında pek çok mimarlık ödülü kazanmış.
Bu kule, çevredeki kırsal bölgenin görkemli manzarasıyla ziyaretçileri şaşkına çeviriyor; ancak kulenin Kara Orman’ın eteklerindeki konumunun asıl avantajı, civarda bulunan üniversitelerdeki 10.000 mühendislik öğrencisine ve komşu araştırma merkezlerindeki bilim insanlarına yakın oluşu. Şüphesiz ki bu yetenek havuzu, bir gün geleceğin şehirlerinin şekillendirilmesinde ve geleceğin mega şehirlerine yönelik yüksek standartların belirlenmesinde rol oynayacak.